سم‌زدایی یا دیگرزدایی؟

یادداشتی بر مفهوم آدم‌های سمی؛ بخش ششم

عموم افراد می‌توانند در مرور احوالات خود، بدین نکته برسند که در بسیاری از اوقات، مشکل ما به ظاهر با دیگران است، اما به واقع، با "خود" و "انتظارات خود" مسئله داریم؛ صرف نظر از اینکه رفتار ما تا چه اندازه بی‌نقص و درست است، گاه، انتظار داریم تمام دیگران رفتاری درست و بی‌نقص داشته باشند، و گاه، انتظار داریم دیگران به گونه‌ای رفتار کنند که ما درست می‌دانیم و یا می‌پسندیم.

این هر دو انتظار، نابجا و ناهمخوان با واقعیت است، و هرجا که میان ما و مطلوب‌های ما فاصله می‌افتد، آنچه ایجاد می‌شود، رنج است. به این معنا، کم نیست مواردی که رنج بیهوده می‌بریم تنها بدین سبب که از واقعیت‌ها می‌گریزیم.

تصحیح انتظارات، همواره یک ضرورت است، و این، نه به معنای تأیید و توجیه خطاها، بلکه به معنای درک "تفاوت"هاست؛ کثیری از مشکلات ما با دیگران، تنها به این علت است که آنها در رفتارها و نگرش‌ها شبیه ما نیستند.

انتظارات برنیامده، ذهن و زبان را تلخ و شکایت‌پیشه و ناراضی می‌کند و به حسرت و انتقاد و طلبکاری و خشمگینی، می‌انجامد. اینها، محصول نگاه ماست، نه لزوماً حاصل رفتار دیگران.

- حمید ارسنجانی