یادداشت‌های زندگی(18)

خواستن و توانستن

خاصیت علم آن است که به ما بیاموزد چه چیزهایی را تجربه نکینم. آزمون و خطای یک چیز، گاه بسیار پرهزینه است و علم نتیجه‌ای‌ست که پس از آزمون و خطای بسیار، به شکل قواعد بازی در نام "تجربه" عرضه می‌شود؛ دانستن قاعده‌ها، معادلِ خطای کمتر، و سود بیشتر است؛ این، همان چیزی‌ست که کیفیت روابط ما را تعیین می‌کند، زیرا سقف زندگی ما، به اندازۀ ستون دانایی ماست؛ ما به قدری که می‌دانیم، زندگی می‌کنیم، نه به قدری که می‌خواهیم. "خواستن"، زمانی توانستن است که "توانایی" ما با "آگاهی" ما توازن یابد. کم نیست مواردی که چیزی را صرفاً به اقتضای توانایی به دست می‌آوریم، اما چندی نمی‌گذرد که درمی‌یابیم این، آنی نبود که می‌خواستیم!

احساس زیان در چنین مواردی، به نسبت بهایی که برای آن پرداخته‌ایم، بسیار آزارنده و فرساینده است.

زندگی مشترک را به دست آزمون و خطا سپردن، شاید در گذشته چندان پرهزینه نبود، امروز، اما، هرگز عاقلانه نیست. امروزیان چندان فرصت خطا ندارند؛ گاه، آنچه در چرخۀ آزمون و خطا می‌بریم، هزینه‌ای معادل کل زندگی دارد.

- حمید ارسنجانی